براي بسياري ازما اتفاق افتاده که لوازم خانگي، ابزار کار، وسيله نقليه و هر وسيله ديگرمان با مشکل مواجه شده که به تعميرکارمراجعه کرده‌ايم تا مشکل آن را برطرف کند؛ مشاغلي مانند الکترونيکي،سيم پيچي، صاف کاري، نقاشي، مکانيکي، باطري سازي، آپاراتي، کليدسازي و...از جمله اصنافي هستند که شهروندان براي تعميرات وسايل شان به اين مراکز مراجعه مي‌کنند، اما اين روزها ديگر خبري از تعمير اين وسايل نيست و اين اصناف به جاي اينکه اقدام به تعمير قطعه مورد نظر کنند، اقدام به تعويض آن مي‌کنند.به طوري که در گذشته در يک مغازه کوچک تعميرات خودرو 5تا10 نفر مشغول به کار بودند، که اين روزها با تغيير روش در سبک کاري اين صنف تعداد مشاغل در اين حوزه کاهش پيدا کرده است، از سوي ديگر تعويض کاران جايگزين تعميرکاران شده اند، که اين موضوع هزينه زيادي را روي دست مصرف کنندگان مي‌گذرد؛ در اين گزارش نگاهي انداخته‌ايم به وضعيت تعميرگاه‌ها که در ادامه مي‌خوانيد:

هزينه زياد روي دست مصرف کننده

يکي ديگر از شهروندان تهراني که خود را « محمد رضا» معرفي مي‌کند و در مقابل يک تعميرگاه موتور سازي ايستاده است، تا پنچرگيري موتور سيکلتش را انجام دهد، مي‌گويد:« در گذشته لاستيک دوچرخه و موتورسيکلت که پنچر مي‌شد، تعميرگاه‌ها اقدام به پنچر گيري مي‌کردند، اما اين روزها ديگر پنچرگيري وجود ندارد و تعميرکاران اين حوزه تنها اقدام به تعويض کردن تيوپ لاستيک مي‌کنند، هزينه تعويض يک تيوپ موتور18 هزار تومان و هزينه تعويض کردن آن 3 هزار تومان که در مجموع 21 هزار تومان مي‌شود، اين درحالي است که هزينه تعمير تيوپ 3تا5 هزار تومان خرج دارد، که اين موضوع هزينه زياد براي مصرف کننده را به دنبال مي‌آورد.»او ادامه مي‌دهد:« اين موضوع در همه حوزه‌ها صورت مي‌گيرد، به طور نمونه چند وقت پيش يکي از اقوام براي تعمير تلفن همراه‌اش به يک تعميراتي درمرکز شهر مراجعه کرد که آن تعميرکار به جاي اينکه لوازم تلفن همراه را تعمير کند اقدام به تعويض آن کرد و حتي هزينه‌اي بابت اجرت تعمير کاري نيز دريافت کرد.»يکي ديگر از شهروندان تهران در اين باره به خبرنگار«تجارت» مي‌گويد:« چند وقت پيش کليد خانه مان را داخل خانه جاگذاشتم، به سراغ کليد ساز رفتم تا در واحد مسکوني ام را باز کنند، بعد از اينکه کليد ساز آمد نه تنها قفل را باز نکرد بلکه قفل در را تخريب( شکست) که اين موضوع هزينه زيادي را برايم به وجود آورد.»او در اين باره مي‌گويد:« شکستن قفل واحد مسکوني را خودم مي‌توانستم انجام بدهم، اما در کمال تعجب قفل ساز اقدام به تخريب کرد و هزينه زيادي را برايم به وجود آورد.»

پديده‌اي که يک دهه آمده است

لوازم يدکي خودرو بهترين محل براي تهيه گزارش ما به حساب مي‌آيد؛ به همين منظور به چند لوازم يدکي خودرو مراجعه مي‌کنيم، « علي» يکي از فروشندگان لوازم يدکي خودرو است، او علت مراجعه زياد هموطنان به لوازم يدکي خودرو را اين طور عنوان مي‌کند:« در گذشته لوازم خودرو بسيار ساده بودند و تعميرکاران خودرو مکانيک و باطري ساز به راحتي از وضعيت آن قطعه آگاه بودند ، اما به تازگي کمي‌قطعات پيچيده تر شده است و از سوي ديگر تعداد خودروها بسيار متنوع هستند که قطعات هر کدام از خودروها با يک ديگر متفاوت است.»او ادامه مي‌دهد:« در چهار دهه گذشته پيکان، شورلت، رنو، آريا تنها خودروهاي موجود در بازار بود، در دو دهه اخير پرايد و پژوه جايگزين خودروها ديگر شده‌اند و اين روزها صدها مدل خودرو توليد داخل و خارج در کشور موجود است و ديگرتعميرکاران نمي‌توانند همه قطعات اين مدل خودروها را تعمير کنند.»او تاييد مي‌کند همه افرادي که به لوازم يدکي‌ها خودرو مراجعه مي‌کنند نيازي به تعويض آن قطعه مورد نظر ندارند، اما برخي از افراد تمايل دارند قطعه جديد روي وسيله شان نصب کنند تا بخواهند آن قطعه را تعمير کنند.»البته پديده تعويض کاري که در يک دهه اخير به وجود آمده است آن قدر سريع رايج شده که کمتر کسي از کسبه تعميراتي منکر آن مي‌شود، حتي بسياري از تعميرکاران هم به اين موضوع اذعان مي‌کنند، البته معتقدند که اين موضوع بيشتر در شهرهاي بزرگ صورت مي‌گيرد و شهرهاي کوچک تر افرادي هستند که همچنان در حوزه تعميرات مشغول به کسب و کارند. 

يکي از شهروندان در اين باره مي‌گويد:« در گذشته يک جوان، سال‌ها شاگردي يا کارآموزي مي‌کرد تا استادکار شود و برود براي خودش کار کند، اما اين روزها يک فرد جوان بي تجربه مغازه‌اي راه اندازي مي‌کند و به اسم تعميرگاه اقدام به تعويض قطعات مي‌کند .»او ادامه مي‌دهد:«تعميرکاران با حوصله و دقت ايراد خودرو را تشخيص مي‌دادند و در صورت نياز، قطعه مورد نظر را تعمير مي‌کردند، چون حداقل نيمي‌از قطعات خودروهاي قديمي‌و انژکتوري قابل تعمير هستند، اما اين روزها به اين شکل صورت نمي‌گيرد. کارآموزها بيشتر سعي مي‌کنند در زمان کمي‌مهارت تعويض قطعات را ياد بگيرند و خيلي زود هم مستقل شوند و براي خودشان کار کنند، بنابراين قادر به شناسايي ايرادهاي اساسي خودرو نيستند و اگر هم موفق به شناسايي شوند، قادر به تعمير کردن قطعات مربوط نخواهند بود و در صورت اقدام به اين کار نيز هزينه بيشتري روي دست مشتريان مي‌گذارند، چون به جاي تعمير قطعات، بيشتر آن‌ها را خراب مي‌کنند.»

تعويض چند باره قطعات

« وحيد حقيقت»يکي از ساکنان پايتخت در اين باره به خبرنگار «تجارت» مي‌گويد:« قطعه پمپ بنزين خودرو ام دچار مشکل شده بود، به يک تعميرگاه مراجعه کردم و مکانيکي که در آن تعميرگاه مجاز فعاليت داشت اعلام کرد بايد قطعه آن را تعويض کنم در صورتي که خودرو ام را دو سال پيش خريداري کرده بودم؛ اما بعد از سه ماه مجددا همان مشکل به سراغ خودرو ام آمد که بعد از مراجعه به يک تعميرگاه ديگر دوباره تعميرکار قصد تعويض همان قطعه را داشت زماني که به اين موضوع اعتراض کردم تعميرکار گفت بيشتر محصولاتي که وجود دارند چيني است و ارزش تعمير شدن ندارد.»او ادامه مي‌دهد:« برخي تنها کارشان تعويض کاري است و از اين روش امرار معاش مي‌کنند، در صورتي که در ضلع شرقي ميدان توحيد يک فرد مکانيکي است که با موتورسيکلت در حاشيه ميدان مستقر مي‌شود و در زماني که خودروها و موتورسيکلت‌ها نقص فني داشته باشند بدون تعويض قطعات اقدام به تعمير خودرو مي‌کند، اين درحالي است که امداد خودروهايي که در حاشيه بزرگراه‌ها در حال تردد هستند در صورتي که يک خودرو نقص فني داشته باشد تنها خودرو را يدک مي‌کنند تا به يک تعميرگاهي برسند و هيچ اطلاعاتي در زمينه تعميرات خودرو ندارند.» وي خاطرنشان مي‌شود:« تعميرکاران نيز به اين مساله واقف هستند که ديگر کمتر تعميرکار ماهر پيدا مي‌شود که بدون تعويض قطعه بتواند آن را تعمير کند، البته ناگفته نباشد که در گذشته تعداد خودرو‌ها و جمعيت کمتر بود و روند سرعت تعمير بيشتر بود، اما اين روزها تعداد خودروها به ميليون‌ها مي‌رسد و جمعيت نيز به مراتب افزايش پيدا کرده و براي اين حجم جمعيت نيازمند آن است که سرعت خدمات رساني را بالا برد.»يکي ديگر از شهروندان در اين باره مي‌گويد:«در نمايندگيهاي خودرو که داراي واحد تعميرکاري هستند گهگاه مکانيک نيز پيدا مي‌شود اما اغلب تعميرکاران فقط نحوه بسته يا باز کردن قطعه، صافکاري، نقاشي و اشکالات معمولي را که براي همه خودروها رخ مي‌دهد ؛ فرامي‌گيرند بنابراين اگر اشکال اساسي براي خودرو پيش آيد نمي‌توانند اقدام به برطرف کردن آن کنند.»او ادامه مي‌دهد:« از سوي ديگر کيفيت قطعات يدکي نيز به شدت کاهش يافته و اغلب چهار تا پنج سال بيشتر دوام نمي‌آورند و دارنده خودرو مجبور به تعويض آن مي‌شود که اين امر در باره قطعات ساخت چين بيشتر صدق مي‌کند. »وي مي‌افزايد:« اين موضوع دو علت دارد، بايد ببينيم مجموعه سازان مانند توليدکنندگان پمپ روغن يا پمپ آب و امثال آن از قطعات ايراني استفاده مي‌کنند يا براي کاهش هزينه‌ها قطعات خود را از چين وارد و در قطعه‌هاي ساخته شده استفاده مي‌کنند که بايد جلو اين اقدام گرفته شود.»

علت پيدا نکردن عيب است

در اين ميان« رسول محمديان» يکي از کارشناسان کسب و کار در دفاع از تعويض کاران مي‌گويد:« در گذشته اجناس بسيار با کيفيت در بازار موجود بود اما اين روز‌ها شاهد ان هستيم که اجناس وارد بازار شده يا روي دستگاه نصب شده‌اند که ارزش تعمير ندارد.» او اين موضوع را نيز ناديد نمي‌گيرد که برخي از که به اسم تعميرکاران فعاليت دارند تجربه و مهارت فعاليت در آن صنف را ندارد و تنها با تعويض کردن قطعه از آن وسيله خود را تعميرکار معرفي مي‌کنند.آن طور که وي مي‌گويد:«مي‌توان نگاه ديگري به اين موضوع داشت، اينکه خريد قطعه از يک کالا به دليل رونق نبودن بازار براي مصرف کننده ارزان تر نسبت به تعمير آن تمام مي‌شود به همين منظور تعميرکاران اين پيشنهاد را به مصرف کنندگان مي‌دهند.»اين کارشناس کسب و کار در ادامه صحبت‌هايش مي‌افزايد:«تعويض کاران وقت کمتري براي مشتري صرف مي‌کنند و به سراغ مشتري بعدي مي‌روند، اما تعميرکاران وقت بيشتري را صرف وسيله مشتريان مي‌کنند.»او علت ديگر تعويض کاري به جاي تعميرکاري را اين طور عنوان مي‌کند:« به قدري لوازم که روي اجناس هستند بي کيفيت اند که از نظر تعميرکاران ارزش تعمير ندارد و تهيه يک قطعه ديگر بهتر از تعويض آن است..»آن طور که وي مي‌گويد:«برخلاف گذشته، بخش عمده‌اي از قطعات خودروهاي جديد الکترونيکي هستند، اما دانش و تجربه بيشتر تعميرکارهاي ما در حد خودروهاي مکانيکي و قديمي‌باقي مانده است، بنابراين چون در عيب‌يابي خودروها مشکل دارند، گاهي چند قطعه را تعويض مي‌کنند تا مشکل را بر طرف کنند.»